Przewodnik po herbatach cz. 2 – Wietnam

W dzisiejszym wpisie z cyklu „Przewodnik po herbatach” przedstawię Wam herbaty wytwarzane w Wietnamie.

Wietnamczycy produkują przede wszystkim trzy rodzaje herbat: czarną, zieloną oraz aromatyzowaną. Cechą wyróżniającą wietnamskie herbaty jest charakterystyczne skręcenie listków, które powstaje wskutek prażenia na patelni.

Czarna herbata (hồng trà) najczęściej służy do przygotowywania mieszanek i jest przeznaczana na eksport. Tę herbatę wytwarza się z odmiany krzewu herbacianego osiągającego wysokość jednego metra zarówno w nizinnych regionach, takich jak: Tuyên Quang, Phú Thọ, jak i górzystych rejonach kraju, takich jak: Lâm Đồng, Gia Lai oraz Kon Tum.

Zielona herbata (trà mạn) jest najpopularniejszym rodzajem herbaty wśród Wietnamczyków. Stanowi ona istotną część wietnamskiej kultury herbacianej. Tę herbatę produkuje się z odmiany krzewu herbacianego charakteryzującego się wyższym pniem i większymi liśćmi zarówno w nizinnych, jak i górzystych regionach kraju. Najbardziej znanym z nich jest górzysta prowincja Thái Nguyên znajdująca się na północnym-wschodzie Wietnamu. Jednym z obszarów położonych w tej prowincji jest rejon Tân Cương, a konkretniej okolice rzeki Công, który słynie z produkcji wyśmienitej zielonej herbaty o nazwie Tan Cuong Green Tea. W tym miejscu występują warunki wyjątkowo sprzyjające uprawie herbaty, tj. położenie w dolinach lub na terenach wyżynnych otoczonych wysokimi górami, chroniącymi przed palącym słońcem czy mroźnym wiatrem, co sprawia, że w ciągu całego roku w tym regionie przeciętna temperatura wynosi ok. 22-23 stopnie Celsjusza, duża wilgotność, kwaśnawa czerwono-brązowa gleba oraz nawadnianie plantacji herbacianych wodą bogatą w składniki mineralne pochodzącą z pobliskich zbiorników wodnych, czyli rzeki Công oraz jeziora Núi Cốc. Dzięki nim Tan Cuong Green Tea jest podobno niezwykle smaczna – po wypiciu łyku naparu na czubku języka wyczuwalna jest lekka goryczka, która następnie w gardle przekształca się w intensywną słodycz.

Herbatę aromatyzowaną (trà ướp hương) można podzielić na dwa podstawowe rodzaje: lotosową oraz jaśminową. Herbata aromatyzowana kwiatami lotosu (trà sen) jest specjalnością Wietnamczyków zarezerwowaną wyłącznie na wyjątkowe okazje. Jest ona wytwarzana w unikatowy sposób, który polega na naturalnej aromatyzacji, a dokładniej na włożeniu listków wysokiej jakości zielonej herbaty do kwiatów lotosu i pozostawieniu ich tam, aby nasiąknęły aromatem kwiatów, a następnie wyjęciu ich po upływie określonego czasu. Te dwie czynności powtarza się nawet do sześciu razy. Ogólnie rzecz biorąc, ta metoda produkcji jest kosztowna i czasochłonna. Do wyprodukowania kilograma tej herbaty potrzeba około 1000 kwiatów lotosu. Jeżeli chcielibyście dowiedzieć się więcej o niej, to zajrzyjcie do recenzji na blogu: http://mycupofgreentea.blog.pl/2014/11/15/rozne-odslony-herbaty-cz-14-tra-sen-czyli-zielona-herbata-lotosowa-z-wietnamu/.

herbata lotosowa - listki

Warto wiedzieć, że istnieje odmiana trà sen wytwarzana na bazie czarnej herbaty. Przed właściwym procesem produkcji hồng trà odpowiednio się przygotowuje, tj. trzyma się w glinianym naczyniu przykrytym liśćmi bananowca, żeby zwiększyć zdolność listków do pochłaniania aromatów.

Z kolei herbata aromatyzowana kwiatami jaśminu (trà lài) to herbata codzienna (można wręcz powiedzieć, że to taki wietnamski Earl Grey ;)), którą często traktuje się jako popitkę do mrożonej kawy. Podobnie jak trà sen, trà lài jest również poddawana aromatyzacji naturalnej, ale proces ten wygląda inaczej. Wcześniej schłodzone kwiaty jaśminu układa się warstwami na listkach herbaty, a następnie powstałe warstwy przewraca się kilkakrotnie i pozostawia je, aby listki nasiąknęły aromatem kwiatów. Do produkcji kilograma tej herbaty potrzeba 4 kilogramów kwiatów jaśminu. Dostępne gatunki herbaty aromatyzowanej kwiatami jaśminu różnią się od siebie jakością, która zależy od jakości samych listków herbaty oraz stopnia ich aromatyzacji.

Poza wyżej wymienionymi trzema rodzajami herbat w Wietnamie wytwarza się również oolongi oraz pu-erhy, jak również wietnamskie wersje popularnych japońskich i chińskich herbat, np. Senchy czy Tie Guan Yin (Trà Thiết Quan Âm).

Warto wspomnieć o jeszcze jednej unikatowej wietnamskiej herbacie, a mianowicie Trà Shan Tuyet (zwanej również Snowy Shan Tea). Produkuje się ją w kilku górzystych prowincjach położonych na północy Wietnamu, takich jak Yên Bái, Hà Giang oraz Sơn La, gdzie na stokach gór znajdują się lasy wiekowych, dziko rosnących drzewiastych krzewów herbacianych (jest to rzadka odmiana krzewu herbacianego zwana pubilimba). Pączki i listki tych krzewów są pokryte cienką warstwą „śnieżnych” włosków (stąd wzięła się nazwa herbaty ;)), które pozostają nawet po przetworzeniu ich w tradycyjny, ręczny sposób przez miejscowe ludy. Powstała herbata dostarcza unikatowych doznań smakowych i zapachowych. Istnieją różne odmiany tej herbaty, np. w prowincji Hà Giang w rejonie Vị Xuyên wytwarza się herbatę zwaną Ha Giang Brown Tea. Sposób produkcji tej herbaty przypomina metodę wytwarzania surowych pu-erhów, ponieważ listki przechodzą przez takie etapy, jak: suszenie na patelni, ręczne ucieranie, suszenie na słońcu i formowanie wewnątrz pustego kijka bambusowego, a następnie leżakowanie. Powstała herbata daje ciemnobrązowy napar o korzennym smaku. Jeżeli chcielibyście poczytać więcej na ten temat, zajrzyjcie do poprzedniego wpisu na blogu, który był recenzją dwóch herbat tego typu pochodzących z rejonu Suối Giàng w prowincji Yên Bái :): http://mycupofgreentea.blog.pl/2016/04/07/rozne-odslony-herbaty-cz-27-suoi-giang-wild-green-tea-oraz-suoi-giang-wild-white-tea-czyli-dwie-wietnamskie-herbaty-z-prowincji-yen-bai/.

Wietnamczycy piją nie tylko napary z Camellii sinensis, ale również napary z herbatek z ziół, korzeni czy kwiatów. Oto kilka przykładowych herbatek:

  1. Trà atiso, czyli herbatka z różnych części karczocha zwyczajnego, takich jak liście, korzenie czy kwiaty. Stanowi ona specjalność centralnej górzystej prowincji Lâm Đồng, w której znajduje się wiele miejsc uprawy tej rośliny. Jest to najpopularniejsza herbatka wśród Wietnamczyków;
  2. Trà cúc, czyli herbatka z kwiatów chryzantemy;
  3. Chè nụ, czyli herbatka z kwiatów krzewu herbacianego;
  4. Trà đắng (znana również jako kuding cha), czyli herbatka z ostrokrzewu, która charakteryzuje się gorzkim smakiem i posiada wyjątkowe właściwości zdrowotne, m.in. pomaga zwalczyć przeziębienie, swędzenie oczu czy ból głowy;
  5. Trà ngâu, czyli herbatka z rośliny o nazwie Aglaia duperreana;
  6. Chè vối, czyli herbatka z rośliny o nazwie Cleistocalyx operculatus.

Na koniec warto wspomnieć o zwyczajach dotyczących przyrządzania i picia herbaty przez Wietnamczyków. Mieszkańcy Wietnamu najczęściej piją zieloną herbatę zarówno na wyjątkowe okazje, takie jak ślub, jak i na co dzień. W ciągu dnia sięgają po nią kilka razy, szczególnie po posiłkach. Lubią, gdy herbata jest gorzka i pozostawia słodkawy posmak, dlatego też parzą ją wrzątkiem nawet przez 5 minut. Co ciekawe, istnieją znaczne różnice w traktowaniu herbaty między północną a południową częścią kraju. Na północy Wietnamu, gdzie klimat jest chłodniejszy i występują większe różnice temperatur, herbatę (głównie zieloną) pije się na gorąco. Z kolei na południu tego kraju, gdzie klimat jest cieplejszy, herbatę (przede wszystkim zieloną i czarną) pije się schłodzoną, podaną z kostkami lodu.

Pozdrawiam 🙂

PS. Przy opracowywaniu wpisu korzystałam z książki pt. „Zapiski o herbacie” Roberta Tomczyka oraz następujących źródeł internetowych:

https://en.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A1i_Nguy%C3%AAn

http://vietcotra.net/latest-news/what-makes-vietnam-thai-nguyen-green-tea-special-c9a184.html

http://www.vietnamonline.com/culture/thai-nguyen-the-cradle-of-vietnamese-tea.html

http://www.dongsontea.com/en-US/tan-cuong-green-tea–can-100gr

http://www.vietnam-tea.com/products/53-vietnamspecial.html

http://www.vietnamonline.com/best-of-vietnam/3-most-popular-tea-varieties-in-vietnam.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Vietnamese_tea

http://ratetea.com/region/vietnam/9/

http://ifood.tv/asian/vietnamese-tea/about

http://theteadetective.com/TeasOfVietnam.html

http://www.butterfield.com/blog/2014/08/18/vietnamese-tea/

http://www.trungnguyentea.com/en/Content/Gioi-thieu/TEA–IN-VIET-NAM/index.aspx

http://hatvala.com/hatvalacoffe/teas-vietnam/green-tea-vietnam

https://en.wikipedia.org/wiki/H%C3%A0_Giang_Province

http://btea.vn/en/stories-about-tea-areas/shan-tuyet-suoi-giang-tea-yen-bai.html

http://english.vietnamnet.vn/fms/vietnam-in-photos/148554/vietnam-s-unique-ancient-shan-tuyet-tea-forest-in-pictures.html

http://what-cha.com/sale/vietnam-wild-snow-shan-tuyet-green-tea/

http://vietnamnews.vn/life-style/259248/farmers-brew-sweet-success-from-rare-tea.html

https://books.google.pl/books?id=gxCBfNmnvFEC&pg=PT542&lpg=PT542&dq=shan+tuyet+tea+yen+bai+and+ha+giang+province&source=bl&ots=Cd9nLyhO0m&sig=oAgNHsGA50gBBvuHDsZkO3ECo34&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwiuhZ-86rbMAhWjHJoKHcNhDAMQ6AEILTAC#v=onepage&q=shan%20tuyet%20tea%20yen%20bai%20and%20ha%20giang%20province&f=false

http://vietnamnews.vn/Sunday/Features/198364/Drink-up-on-Vietnamese-tea-culture.html

http://www.vietnamonline.com/culture/tea-and-vietnamese.html

http://www.vietnamonline.com/culture/vietnamese-tea-culture.html

http://www.seriouseats.com/2014/08/vietnam-travel-drinks-to-seek-out-ice-safety-fresh-coconut-coffee-sugar-cane-juice.html

http://trung-nguyen-online.com/about-artichoke-tea.php

http://www.itmonline.org/arts/kudingcha.htm

Różne odsłony herbaty cz. 14 – Trà sen, czyli zielona herbata lotosowa z Wietnamu

W dzisiejszym wpisie z cyklu pt. „Różne odsłony herbaty” przedstawię Wam kolejną wietnamską herbatę, a konkretniej trà sen, czyli zieloną herbatę lotosową. Pozwólcie, że w dalszej części tego wpisu będę nazywać ją po prostu herbatą lotosową, bo tak będzie mi wygodniej ;).

Herbata lotosowa to zielona herbata aromatyzowana kwiatami lotosu, która pochodzi z Wietnamu, głównie z północnej prowincji Thai Nguyen (tak, jak wcześniej opisana przeze mnie inna wietnamska herbata zwana Che Thai Nguyen ;)). Jest ona specjalnością Wietnamczyków.

Tradycja wytwarzania herbaty lotosowej sięga kilku wieków. W czasach panowania dynastii Nguyen, czyli w XIX wieku, stworzono tę herbatę specjalnie dla cesarza Tu Duc. Jej produkcja wyglądała w następujący sposób: w środku nocy służba udawała się nad cesarski staw w poszukiwaniu kwiatów lotosu. Następnie bardzo ostrożnie otwierała płatki kwiatów, po czym wkładała do nich listki wysokiej jakości zielonej herbaty (uważając, żeby nie zamokły), zamykała płatki i związywała je sznurkiem, pozostawiając herbatę w środku, aby nasiąknęła aromatem kwiatów. Nad ranem służba znów udawała się nad staw do kwiatów lotosu, rozwiązywała sznurek, otwierała płatki i zbierała zieloną herbatę oraz krople rosy. Na koniec wracała do pałacu i przyrządzała herbatę na śniadanie dla cesarza. Z czasem tę herbatę zaczęła pić również reszta społeczeństwa, która przygotowywała ją na własną rękę.

Ponieważ proces naturalnej aromatyzacji herbaty lotosowej jest bardzo pracochłonny i kosztowny (do wyprodukowania kilograma tej herbaty potrzeba ponad 1000 kwiatów lotosu), obecnie tylko około trzydziestu wietnamskich rodzin zajmuje się wytwarzaniem jej według tradycyjnej, wielowiekowej metody. Oczywiście, ten sposób został nieco zmodyfikowany – przede wszystkim nikt już nie wyrusza nad staw w nocy w poszukiwaniu kwiatów lotosu, bo zwyczajnie zbiera się je w ciągu dnia ;). Poza tym czynność umieszczania listków zielonej herbaty w kwiatach lotosu i pozostawiania ich tam jest powtarzana nawet do sześciu razy. Wymyślono również alternatywne, bardziej nowoczesne metody produkcji tej herbaty, takie jak na przykład trzymanie listków zielonej herbaty z kwiatami lotosu w słoiku lub beczce przez pewien czas.

W wyniku pracochłonnej produkcji powstaje herbata, która ma postać jasno- i ciemnozielonych, poskręcanych i dość grubych listków i łodyżek. Prezentuje się ona następująco:

herbata lotosowa - listki

Herbata ta charakteryzuje się bardzo intensywnym, słodko-kwiatowym aromatem. To bez wątpienia zasługa nasiąknięcia zapachem kwiatów lotosu ;).

Napar z herbaty lotosowej ma żółtawy kolor i kwiatowy aromat. Wygląda on tak, jak na zdjęciu poniżej:

herbata lotosowa - napar

W smaku jest wyraźnie słodki, momentami nawet nieco waniliowy. Całość jest bardzo przyjemna, trochę podobna do zielonej herbaty aromatyzowanej jaśminem (o której planuję napisać na blogu za jakiś czas).

Jeżeli chodzi o sposób przyrządzania, to herbatę lotosową najlepiej zalać wodą o temperaturze 65-70 stopni Celsjusza i parzyć przez 2 minuty. Nie zaleca się stosowania wody o wyższej temperaturze ani dłuższego czasu parzenia, ponieważ napar stanie się nieprzyjemnie gorzki w smaku. Warto wiedzieć, że te same listki można wykorzystać trzykrotnie.

Warto również wiedzieć, że herbata lotosowa to bardzo ważna część wietnamskiej kultury herbacianej, której charakterystyczną cechą jest aromatyzowanie herbaty różnymi kwiatami, np. jaśminu czy chryzantemy, a samo jej przygotowywanie jest postrzegane jako sztuka. Wietnamczycy piją ją tylko na wyjątkowe okazje, takie jak ślub.

Herbata lotosowa daje przyjemny napar, który charakteryzuje się bardzo specyficznym słodko-kwiatowym aromatem i smakiem. Polecam ją głównie miłośnikom aromatyzowanych herbat oraz tym osobom, które lubią intensywne doznania smakowo-zapachowe. Niestety, ma ona jedną poważną wadę – w Polsce jest raczej trudno dostępna. Najłatwiej jest kupić ją w sklepach w Wietnamie (sama zresztą dostałam tę herbatę od osoby, która była w tym kraju ;)), ale może za jakiś czas stanie się bardziej popularna u nas, a przez to szerzej dostępna 🙂

Pozdrawiam 🙂

PS. Przy przygotowywaniu wpisu korzystałam z następujących źródeł internetowych:

http://theteadetective.com/VietnamsLotusTea.html

http://www.taooftea.com/detail.php?pid=142&link=

http://www.vietnamonline.com/best-of-vietnam/3-most-popular-tea-varieties-in-vietnam.html

http://sweetoothdesigntea.blogspot.com/2014/04/vietnamese-lotus-tea.html

http://www.foodista.com/food/LGCFGLP7/vietnamese-lotus-tea

http://thevietnamguide.com/tvg/lotus-tea-of-vietnam-the-art-the-culture-the-scent/

http://en.wikipedia.org/wiki/Vietnamese_lotus_tea

http://en.wikipedia.org/wiki/Vietnamese_tea